چندماه پيش بود که کالاهاي وارداتي اولويت‌بندي شدند و کالاهاي حساس و استراتژيک در اولويت يک و دو جاي گرفتند.
اولويت اول کالاهاي اساسي نظير گوشت قرمز، گوشت مرغ، گوسفند زنده، جو، ذرت، دانه سويا، کنجاله، روغن خام، شکر خام، شيرخشک صنعتي و...، اولويت دوم کالاهايي نظير داروهاي ساخته شده، مواد اوليه دارو و تجهيزات پزشکي که در داخل کشور توليد نمي‌شود.
امروز اما زمزمه‌هايي شنيده مي‌شود مبني بر خلوت‌تر شدن اولويت‌هاي اول و دوم. مي‌گويند از اين به بعد تنها تجهزيات پزشکي و دارو به همراه نهاده‌هاي دامي، روغن خام، شکر و گندم ارز مرجع يا همان دوازده ?? معروف را دريافت مي‌کنند و کالاهاي ديگر بايد راهي مرکز مبادلات شوند.
خبر حساس است و نيازمند تاييد معاون توسعه بازرگاني داخلي، مدير کل تامين و توزيع کالا، سخنگوي وزارت صنعت، قائم‌مقام وزير صنعت معدن و تجارت و هيچ مقام مسئول ديگري در وزارت صنعت پاسخگو نيست، خبر نه تاييد مي‌شود و نه تکذيب. معاون وزير و رييس سازمان توسعه تجارت اما تنها شخص پاسخگو است.
پاسخگويي از نوع طفره رفتن. به هر حال حميد صافدل نه تاييد مي‌کند و نه تکذيب و با گفتن اين جمله که شايد اين‌گونه باشد ما را به مسعود موحدي قائم‌مقام وزير صنعت معدن و تجارت حواله مي‌دهد. قائم‌مقام وزير هم که روز تعطيل خود را گويي به دور از تلفن سپري مي‌کند. واردکنندگان اما اين خبر را تاييد مي‌کنند. در گروه مواد پروتييني واردکنندگان از تخصيص نيافتن ارز مرجع خبر مي‌دهند.
به گفته يکي از اين واردکنندگان، ارز مرجع تنها به يکي از نهادهاي دولتي واردکننده گوشت و مرغ داده مي‌شود و بخش خصوصي چند وقتي است که با ارز مرجع خداحافظي کرده است. شنيديم دلارهاي نفتي بالاخره تَه کشيده و بانک مرکزي کالاهاي اساسي مشمول ارز مرجع را گلچين کرده است.
بر همين اساس گندم، روغن، نهاده‌هاي دامي و شکر کالاهاي اساسي باقي مانده در اولويت يک هستند و به‌زودي بايد شاهد پرواز قيمت‌هاي برنج، گوشت قرمز، مرغ، تخم‌مرغ، لبنيات به واسطه حذف ارز مرجع شير خشک صنعتي و ديگر کالاهاي اساسي پرمصرف خانوار باشيم.
يکي از توليد‌کنندگان محصولات لبني، حذف قريب‌الوقوع کالاهاي اساسي از اولويت اول را تاييد مي‌کند و مي‌گويد: ما هم شنيده‌ايم و براي همين به دنبال تامين مواد اوليه چندماه آتي هستيم تا شايد افزايش قيمت ناشي از حذف ارز مرجع را چند ماهي ديرتر حس کنيم.
براساس اين گزارش حذف گروه کالاهاي اساسي از اولويت اول و کوچ آن‌ها به مرکز مبادلات در کنار محاسبه حقوق ورودي گمرکي کالاها با ارز مبادله تصوير مبهمي از آينده قيمتي در بازار کالاهاي اساسي ارائه مي‌دهد.
بر همين اساس اواخر آبان‌ماه سال‌جاري بود که رييس کل گمرک در مورد نرخ جديد ارز براي اعمال حقوق ورودي گمرک گفت: از اول آذر سال‌جاري قرار است نرخ ارز براي محاسبه حقوق گمرکي براساس ارزش‌گذاري کالا در گمرک بر مبناي نرخ ارز مرکز مبادلات خواهد بود.
معمار‌نژاد افزود: در مورد کالاهاي گروه يک و دو شامل کالاهاي استراتژيک، مواد اوليه و اساسي و غذا و دارو تعرفه ??درصدو در مورد هشت اولويت ديگر کالايي فقط ??درصد کاهش حقوق گمرکي اتفاق مي‌افتد.
يعني اگرچه نرخ ارز براساس مرکز مبادلات محاسبه و افزايش مي‌يابد، اما با کاهش مأخذ محاسبه تعرفه اين افزايش جبران مي‌شود. براساس اين گزارش تيرماه امسال بود که پس از وعده‌هاي مکرر دولتي‌ها براي تثبيت نرخ ارز، بالاخره دولت طرح اولويت‌بندي کالاهاي وارداتي را ارائه کرد.
پس از ارائه طرح مذکور، حسيني وزير امور اقتصادي و دارايي با تاکيد بر اين‌که صرفا طرفدار تک نرخي شدن ارز است و براي آن تلاش مي‌کند، خاطرنشان کرد ارز با نرخ‌هاي کنوني بازار آزاد که داراي حباب است، تک نرخي نمي‌شود، وزير امور اقتصادي و دارايي و سخنگوي اقتصادي دولت در ?? تيرماه وعده تک نرخي کردن ارز البته نه با نرخ بازار آزاد کنوني را تکرار مي‌کند اما چند روز بعد رييسکل بانک مرکزي اظهار مي‌کند که دلار تک نرخي است و اطمينان مي‌دهد که نرخ ثابت دلار همان ???? تومان است و تغيير نمي‌کند.
بهمني همچنين يکي از دلايل تغيير نکردن نرخ مرجع را اين موضوع دانست که در صورتي که نرخ مرجع به بازار آزاد چسبانده شود، قيمت کالاهاي وارداتي شديدا بالا خواهد رفت. از سوي ديگر همچنين رييس کل بانک مرکزي تغييرات ناگهاني قيمت دلار در بازار را غيرواقعي دانست و به مردم توصيه کرد که در خريد سکه و ارز، قيمت‌ها را براساس قيمت جهاني طلا و ارزش ذاتي سکه و ارز محاسبه کنند.
محمد نهاونديان رييس اتاق بازرگاني صنايع، معادن و کشاورزي ايران نيز پس از اولويت‌بندي کالاها گفت: اصل اين بخشنامه براساس پيشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت در اولويت‌بندي ?? گانه تمامي کالاهاي وارداتي کشور و تقسيم‌بندي آن‌ها براي تخصيص ارز اتخاذ شد.
نهاونديان افزود: در واقع اين تصميم باعث مي‌شود که سيستم تخصيص ارز غير از مکانيزم تنظيم بازار و براساس يک مکانيسم اداري باشد البته از شرايطي که تقاضا براي خريد ارز بيشتر از عرضه آن باشد، شايد چاره‌اي غير از اين نداشته باشيم، اما هميشه استفاده از مکانيزم عرضه و تقاضاي هدايت شده از ايجاد رانت اجتناب مي‌کند.
وي گفت: اين بخشنامه در رابطه با تخصيص ارز با نرخ مرجع صادر شده است و منظور آن ابراز محروميت گروه‌هاي کالايي پايين از تخصيص ارز با نرخ مرجع نيست، بلکه صرفا اولويت تخصيص ارز با نرخ مرجع را به گروه‌هاي بالاتر داده است.
وي نيز همچون دولتي‌ها ذخاير ارزي کشور را مطمئن و قابل اتکا دانست و افزود: در شرايطي که ذخاير ارزي مطمئني داريم، نبايد براي تخصيص ارز به اولويت‌هاي بعدي جاي نگراني وجود داشته باشد. امروز اما با گذشت شش ماه از اولويت‌بندي کالاهاي وارداتي به نظر مي‌رسد کفگير دولت به ته ديگ خورده است و خزانه خالي از دلارهاي نفتي ايران شده است.
اولويت اول کالاهاي اساسي نظير برنج، گوشت قرمز، گوشت مرغ، گوسفند زنده، جو، ذرت، دانه سويا، کنجاله، روغن خام، شکر خام، شيرخشک صنعتي و... (نهاده‌ها، شکر، گندم و روغن خام در اين گروه مي‌مانند)
اولويت دوم کالاهايي نظير داروهاي ساخته شده، مواد اوليه دارو و تجهيزات پزشکي که در داخل کشور توليد نمي‌شود.
اولويت سوم شامل حيوانات زنده، بذور، گاو شيري، جوجه يک روزه، جوجه يک روزه تخم‌گذار، جوجه اجداد، تخم‌مرغ SPF براي تهيه واکسن، کود، دانه کتان، سموم و...
اولويت چهارم شامل کالاهايي نظير کائوچو، لاستيک کاميون، پنبه، الياف مصنوعي، آلياژ‌ها، قطعات منفصله، ماشين‌آلات راهسازي، گرانول و...
اولويت پنجم شامل رزين‌ها، روان‌کننده‌ها، کربونات منيزيوم، سنگ منيزيوم، سنگ فلزات، زغال سنگ، گازهاي کمياب، سولفات‌ها، ماشين‌آلات چاپ، تراکتور و...
اولويت ششم شامل کالاهايي نظير نشاسته، روغن زيتون، روغن جلا، لاکتوز، کلوکوز، کربونات‌ها، ميلگرد، ماشين‌آلات راهسازي، روغن‌هاي صنعتي.
اولويت هفتم شامل توتون، تنباکو، اتصالات زانويي، دوربين عکاسي و...
اولويت هشتم انواع عصاره‌ها، لامپ‌ها، ريش‌تراش‌ها، ماشين‌آلات خاکبرداري، يخچال‌فريزر، لاستيک سواري، ماشين رختشويي، ماشين ظرفشويي و...
اولويت نهم شامل تخم پرندگان، ادويه‌جات، کاغذ سيگار و کالاهايي از اين دست.
اولويت دهم ساير حيوانات زنده، مرغ، خروس، اسب، گوشت پرندگان، کاغذ ديواري، موبايل، خودرو سواري، سيگار برگ، کيف، چمدان، لباس و ديگر لوازم غيرضرور.